De retraite bij Chamtrul Rinpoche stond in het teken van tonglen meditatie. Tonglen betekent letterlijk: giving (tong) and taking (len). Het is een meditatieoefening waarin je precies het omgekeerde doet van de normale, basisbeweging van je psyche. Je ademt pijn in en ademt liefde uit.

De beoefening van tonglen is het in het boeddhisme een Mahayana beoefening. In Mahayana staat centraal dat je oefent voor het welzijn van alle levende wezens. De beoefening is heel ‘clean’, je ademt in en uit, in en uit. Je geeft liefde en neemt pijn in. Het is bewonderenswaardig hoe je op deze manier simpelweg thuiskomt in wie je bent. Het is precies tegengesteld op de beweging van de psyche, die wegbeweegt bij pijn en zich wil vastklampen aan liefde en genot.

Als je liefde uitademt en pijn in kom je thuis bij wie je bent. Van nature wil de mens geven, hoorde ik Desmond Tutu onlangs zeggen in een documentaire van hem en de Dalai Lama die ik zag.

Tonglen is een beoefening van compassie. Hoe langer je dit beoefent, hoe voelbaarder je eigen lijden, het lijden van anderen en het lijden van de wereld wordt. En hoe je dit inademt en liefde uitademt, hoe meer je land in Zijnsgelijkheid en een natuurlijke aandrang voelt om te helpen, goed te doen op een manier die je past. Het idee van het Boeddhisme is ook dat deze beoefening echt goed doet voor de wereld, je hiermee bijdraagt aan het welzijn van anderen.

***************************************************************************************

In de zomer van 2023 ga ik Chamtrul Rinpoche bezoeken tijdens zijn retraitetocht door Europa. Een vooraanstaande leraar in het Dzogchen boeddhisme, de boeddhistische stroming in Tibet in de nyingma traditie. De lijn waarin Hans Knibbe, oprichter Zijnsoriëntatie, zijn inspiratie vindt en waarin Zijnsoriëntatie als leer geworteld is.

Zelf heb ik me altijd aangetrokken gevoelen tot de onversneden, pure manier waarop de Tibetaanse leraren verlichting en Gewaarzijn aanwijzen en de onversneden wijze waarop de Dzogchen leer steeds wijst naar ál verlicht. Het voelt voor mij heel vanzelfsprekend en nabij. Ik ben dan ook zeer verheugd weer een van deze leraren te gaan bezoeken. De practice waar ik me 3 dagen onder zijn leiding in ga verdiepen, is tonglen.

Dzogchen en verlichting

Dzogchen vindt zijn oorsprong in de Nyingmaschool. Het is een samentrekking van de woorden Dzogpa Chenpo, Grote Perfectie. Dé opvatting binnen Dzogchen waar alles om draait, is die van het vrij zijn, het al perfect zijn, het al compleet zijn en ook het al verlicht zijn. We hoeven geen verlichting te zoeken, na te streven, proberen te bereiken. Verlichting is al in ons aanwezig, in onze natuurlijke staat, in diegene die we in oorsprong zijn. Dat we ons op dit moment niet compleet, niet perfect en niet verlicht voelen, komt doordat ons gewoontezelf, degene die we nu denken te zijn, vast probeert te houden aan wie we zijn geworden. We zijn verkrampt.
Bron: https://meditatieinstituut.nl/boeddhisme/wat-is-dzogchen/

dzogchen meditatie en zijnsoriëntatie

De meditaties van Zijnsoriëntatie zijn diep geïnspireerd door Dzogchen. Zo mediteren ook wij met de ogen open en is non-meditatie een belangrijk onderdeel van Zijnsgeoriënteerde meditatie. Ook zijn er verschillen, want wij westerlingen verschillen in onze menselijke structuur veel van de oostelijke culturen. Ben je nieuwsgierig en wil je eens meedoen? Kijk dan hier.

De zon die danst in ochtendgloren,
wellicht achter wolken, sneeuw of wind.
Het is in ieder geval zeker te zeggen,
dat je door zoeken de zon niet vindt.

Hoe dan wel, het is eenvoudig.
Zo simpel dat je het vergeet.
De zon je hart. Je hart de wereld.
En er is iets in jou, dat wéet.

Volg die stem, hij wijst de weg.
Naar liefde, rust, eenvoudig zijn.
Klop aan, de route is geschreven,
de route naar gelukkig zijn.

Afgelopen zondag maakten de deelnemers van de cursus Gezonde Zelfliefde kennis met de liefde, goedheid en warmte van Zijn, die ís. Deze dimensie van ons wezen was voor iedereen zó voelbaar en nabij, dat het soms moeilijk te geloven was dat hetgeen we in onze dagelijks leven vaak zo missen, zo rijkelijk beschikbaar is als we ons weten te openen voor Zijn. En toch is dat zo.

Ik ben erg blij dat ik mensen dit keer op keer kan laten ervaren, en ze kan leren hoe ze hier zelf contact mee kunnen maken en houden. En ik ben blij met de eeuwenoude wijsheid die door Hans Knibbe zo toegankelijk en uitvoerbaar is gemaakt in de Zijnsgeoriënteerde visie. 🙏🙏🙏

Plinten, lampjes en de laatste afwerkingen, en dan is mijn leerruimte op mijn zolder aan deJohannes van Eindhovenstraat klaar om in gebruik genomen te worden! Ik kijk er ontzettend naar uit om vanaf deze plek, mijn thuis, de uitgestrektheid van de geest van eenieder aan te wijzen. Wees welkom. 🍀

We lopen rond in een plattegrond. De plattegrond van onze psyche. De plattegrond van de psyche is beperkt. De wegen zijn beperkt, want gebaseerd op de beperkingen van onze geschiedenis en ons ‘ik’. Bovendien zoeken we in deze plattegrond ons leven lang naar wat we ooit hebben moeten missen. We willen de leegte vullen die in ons huist. Daar zijn we, reflexmatig en onbewust, de hele tijd mee bezig. Dat is geen fout of ramp, dat is hoe de psyche functioneert. Maar het maakt ons vaak niet gelukkig. We blijven zitten met een leeg gevoel, hoe hard we ook proberen de leegte te vullen. Dat komt omdat we de leegte van onze geschiedenis, niet meer kúnnen vullen. De ramp is al gebeurd.

Maar wat we wel kunnen, is uitzoomen. Onze geest leren kennen voorbij de psyche, voorbij de plattegrond. En vanuit daar schouwen, zien dat de psyche een construct is dat we zelf keer op keer optuigen. Landen in de leegte die daar is, en onszelf ‘gewonnen’ geven.

Als je de psyche kunt zien als construct, dan rust je voorbij je psyche. In een andere ‘dimensie’ van je geest, al klinkt dat wellicht wat abstract. Iedereen kan dat. Want je geest ís al zo ruim.

Met de juiste instructies en begeleiding, is deze andere ‘dimensie’ van je geest al snel ervaarbaar. Hier tref je een gelukzaligheid, helderheid en gegeven verbinding die voorbij gaat aan alles. Je komt thuis voorbij je plattegrond, je komt thuis bij wie je in wezen bent en bij hoe het met je gaat. En of jezelf nu treft in extatisch geluk of intens verdriet, dat is eigenlijk niet eens meer zo belangrijk. Omdat je thuis bent. En dat thuis is oneindig zacht en liefdevol. Naar álles.

Verlicht leven, wat betekent dat eigenlijk?

Verlicht leven start bij rusten in de ruimtelijke, grenzeloze werkelijkheid, die voorbij mijn overlevingsblik gaat. De werkelijkheid die voorbij alles gaat. De werkelijkheid waar alle eeuwenoude tradities over spreken. Waar je over terughoort in de yogaruimte, meditatieruimte, bij thai chi, en alle andere hedendaagse beoefeningen die op het besef gestoeld zijn dat we vele malen ruimer, oningevulder en stromender zijn dan onze overlevingsblik kan waarnemen. Het besef dat we altijd in verbinding zijn. Het besef dat we Liefde zijn.

Als ik daar eenmaal rust, is de eerste realisatie: verlicht leven gaat niet over mij. Mijn motivatie om te leven, om in beweging te komen, mijn weten wat ik wil doen en wat niet, gaat vanuit deze plek, helemaal niet meer over mij. Althans, niet over de overlevingsgerichte ‘mij’. Niet over zaken waar mijn overlevingsgerichte ik beter van wordt. Het gaat direct over mijn bijdrage aan het grote geheel, over dienend zijn naar Liefde. Het gaat over wat mijn ruime, stromende, oningevulde ‘ik’ wil. Het gaat over mijn verlichte willen!

Op deze ‘plek’ is een diep besef, een diep weten, dat het mij gaat om het vormgeven van mijn leven, zodanig dat ik bijdragend ben aan Liefde.

Mijn blik openen en reinigen zodat ik dit weer zie, en die blik stabiliseren, dat is de spirituele training die hoort bij verlicht leven. De training die vooraf gaat, á priori is, aan een verlicht leven.

Als die blik stabiel is, dan kan ik, vanuit deze ‘plek’, contact gaan maken met wat ik ten diepste wil.

Bij verlicht leven hoort naast dit contact met het diepste willen, een realistische kijk. Verlicht leven is niet afgesneden van de dagelijkse realiteit. De vraag of ik genoeg tijd heb, genoeg capaciteit, genoeg middelen, om te doen wat ik ten diepste wil. De vraag welke offers dit vraagt, en of ik bereid bent die te maken. Het antwoord ‘ja’, is hier niet ‘verlichter’ dan het antwoord ‘nee’. Verlicht leven gaat over de moed hebben om het antwoord te geven dat kloppend is, als ik alles in ogenschouw hebt genomen.

En als ik dit antwoord eenmaal gegeven heb, kan ik dat in de wereld gaan zetten. In de kleinste dagelijkse handelingen en de grootste levensveranderende keuzes. Dat is de psychologische training die hoort bij verlicht leven. Het doén, en op mijn bord nemen wat daar allemaal bij komt kijken. Dat is moed verzamelen, anders durven zijn, uit de sociale orde vallen. Dat is je egofuncties leren inzetten. Sturend zijn, gedisciplineerd, taakgericht. Leren realistisch te zijn, durven falen.

Op deze manier zijn mijn handelingen de stoffelijke uitkomst van pure Liefde. Omdat ze voortkomen uit de bron, en voortkomen uit een realistische en liefdevolle blik naar mijn mogelijkheden, grenzen en eindigheid.

Die handelingen, die op deze manier in de wereld komen, vanuit een persoon die handelt vanuit het weten in de verlichte werkelijkheid én handelt vanuit een realistisch zicht op menselijke grenzen, vergankelijkheid, eindigheid en capaciteit; dat is voor mij een persoon die verlicht leeft. Dat is voor mij een verlicht leven. Dat is hoe ik wil leven.

Is dat mogelijk? Ja, dat denk ik zeker. Wat vraagt het? Veel, maar ik denk vooral moed. Moed om tegen de stroom van de overlevingsblik in te varen, en met de stroom van Liefde mee.

Er overvalt me een treurnis de laatste dagen. Verdriet, over het lijden waarmee wij mensen allemaal te maken hebben. En daarmee bedoel ik het lijden, van dat we niet willen lijden.

We willen niet lijden omdat we denken dit niet te kunnen. We denken niet te kunnen zijn bij de pijn en de leegte die ons menselijk bestaan met zich meebrengt. En omdat we denken dat niet te kunnen, blijven we ‘boven ons lijden hangen.’ Lichamelijk uit dat zich in een splitsing bij het middenrif. Onze energie blijft boven het middenrif. We landen niet meer in onze buik, in ons bekken. We landen niet meer thuis. Omdat dit ook de plek is waar verdriet huist. Pijn, radeloosheid. Opgeslagen pijn uit het verleden. We willen er niet meer mee in contact komen. We willen niet loslaten en landen in ons buikcentrum. En daardoor zijn we chronisch uit huis. Chronisch in een opgetrokken energie. Dit put ons uit.

De buik is ook de plek van liefde, zachtheid, warmte. Onze buik wil bewoond. En kunnen we ook gaan bewonen. We ontkomen er dan alleen niet aan om ook de pijn, het alleen zijn en de schrik die ons leven met zich meebrengt, onder ogen te komen. En precies daar ligt het cruciale punt: we denken dat niet te kunnen. Maar dat is niet waar.

Ja het is pijnlijk, rauw en alleen. Maar het is tegelijkertijd stromend. Zacht. Warm. En bovenal: het is thuis. Je bent thuis in je buikcentrum. En daar is zoveel tevredenheid, zoveel ‘nergens naartoe’. Daar is het goed. Daar kom je in contact met de basale goedheid die er altijd al is. Wat de omstandigheden ook zijn, hoe je jezelf ook aantreft.

Om thuis te komen, is moed nodig. Moed om los te laten, verdriet onder ogen te zien. Moed om los te komen van je voorwaartse drive of juist je terugtrekking uit de wereld. Moed om je identificatie met je baan, je partner, spiritualiteit, je kinderen, los te laten. Moed om in relatie te treden en de realiteit onder ogen te zien.

Maar ik zou niet anders willen, omdat het thuis is. Thuis bij hoe het allang is. En als je daar niet meer van weg hoeft, maar daar kunt landen, daar kunt zijn, dan kun je gaan leven. Gaan leven vanuit je basis. Gaan leven vanuit liefde, zachtheid en warmte.

Landen in je buikcentrum krijgt speciale aandacht in de cursus Gezonde Zelfliefde. Op 7 maart start weer een nieuwe cursus op zondagochtend. Wil je meedoen, wacht dan niet te lang. Cursussen zitten op dit moment snel vol vanwege een beperkt aantal deelnemers op 1,5 meter afstand.

Psstt…heb jij het al gehoord?
Er is niets dat de stilte ooit verstoort.
Omdat alles ten diepste al stilte ís.
Het gefluit, het gehuil, de vreugde, het gemis.
Roerloos, puur, stralend en schoon.
Ja het is echt. Zo is het gewoon.
Het ‘ik’ doet ons geloven in een levensverhaal.
Maar we zijn stralende stilte. Wij allemaal.

Zijn er woorden te vinden voor de onmetelijke ruimte van je geest? Die ruimte waar liefde oneindig stroomt, zonder dat zij ergens start of eindigt? Zonder dat ze een doel heeft, of een bron? Dat zicht waarin iedereen alles is, en tegelijkertijd niets.

Het is de non-duale grond. Verlichting. Gewaarzijn. Het is het onuitputtelijke zingen van het grote hart. Van jouw hart. Mijn hart. Dat onvoorwaardelijke zingen is er al. Hier en nu.

Dus stop. Laat je dagelijkse doen aan zichzelf, en laat jezelf neer. Mediteer. Neem aan dat je al verlicht bént. Dompel jezelf onder in liefde die je nog niet ziet, nog niet voelt. Laat elke zoektocht naar een ervaring los, en ga er simpelweg vanuit dat het zo ís. Want het is zo. Je bent al verlicht. Je bent al vrij.